“Als je slim omgaat met regels ben je spekkoper”
Paul Iske is Professor Open Innovation and Business Venturing op de Universiteit Maastricht.
Wat vindt u de meest inspirerende innovatie?
“Internet. Het gaat hier namelijk om platforminnovatie, waarbinnen veel vernieuwingen kunnen plaatsvinden. Effectiever met elkaar samenwerken vind ik misschien wel de belangrijkste vernieuwing binnen dit platform. Kennis is openbaar, je kunt samen optrekken en elkaar versterken. Er zijn allerlei mogelijkheden om nieuwe businessmodellen te ontwikkelen. De bouw profiteert daar nog onvoldoende van.”
Werkt regelgeving belemmerend?
“Regels kunnen verlammen. Dat is soms ‘self-inflicted pain”, waarbij sprake is van georganiseerde domheid en wet- en regelgeving die slecht verankerd zijn in de werkprocessen. Dat kom je regelmatig tegen in de bouw. Partijen blijven daardoor in veel gevallen onnodig ruim binnen de regels. Vaak komen innovaties van bedrijven die de basis goed voor elkaar hebben. Ondernemingen die precies weten hoe ze om moeten gaan met (veranderende) spelregels.”
Kunnen bouwbedrijven wel snel en klantgericht innoveren?
“De vergelijking met de zorgsector ligt voor de hand. Pas na grootschalige onderzoeken worden innovaties doorgevoerd. Dat noemen ze daar ‘evidence-based’ werken. De innovatie wordt pas op grote schaal toegepast wanneer alles is uitgezocht: is het middel effectief en zijn er geen bijwerkingen? Dat kan belemmerend werken en de daadwerkelijke innovatie doodslaan. Met veiligheid ga je voorzichtig om. Maar daarbuiten moeten we flexibeler worden: van vastgoed naar flexgoed! We moeten meer nadenken over faalopbrengsten dan over faalkosten. Fouten maken en daarvan leren is wellicht voordeliger dan afwachten.”
Is innovatie kansrijker tijdens een crisis, of juist in hoogconjunctuur?
“Als er voldoende financiële ruimte is, kun je meer uitproberen. Tijdens een crisis denk je na over andere manieren van samenwerking, die leiden tot lagere kosten, minder risico et cetera. Dat stimuleert creativiteit en innovatie. Bij hoogconjunctuur kom je eerder tot productinnovatie, omdat je je meer kunt permitteren en makkelijker productontwikkeling kunt financieren of mislukkingen kunt opvangen.”
Moet iedere innovatie duurzaam zijn?
“Wat is duurzaam? Iedereen hanteert een andere definitie. Een innovatie kan op dit moment zijn nut bewijzen, maar op de lange duur niet duurzaam zijn omdat een nieuwe innovatie een nog betere aanpak of product blijkt op te leveren. Kijk je naar duurzaamheid in de zin van goed voor het milieu en/of sociale ontwikkelingen, dan denk ik dat de tijd voorbij is dat je niet niet-duurzaam bezig kunt zijn.”
“Opdrachtgevers, opdrachtnemers en kennisinstellingen bevorderen samen innovatie”
De Bouwcampus in Delft is een ontmoetingsplaats waar partijen samen innovatieve oplossingen creëren voor vraagstukken op het gebied van leven, wonen en werken. Majorie Jans geeft leiding aan De Bouwcampus.
Wat vindt u de meest inspirerende innovatie?
“3D-printing, vooral omdat het in heel veel sectoren toe te passen is. Je kunt het gebruiken voor massaproductie en voor enkelstuks. Het is daarnaast grensoverschrijdend te gebruiken. We ontwerpen hier iets en printen het in bijvoorbeeld Afrika. De gerichte toepassing is ook belangrijk. Het is mogelijk om delen van kozijnen te printen die precies passen in het stuk dat moet worden vervangen. We passen het steeds meer toe.”
Werkt regelgeving belemmerend?
“Regelgeving kan een belangrijk instrument zijn om innovatie te bevorderen, maar het kan ook belemmerend werken. Dat laatste gebeurt als regels de bestaande praktijk beschermen en er geen ruimte is voor vernieuwing. Op het moment dat regelgeving prestatie-eisen stelt, kan het innovatie versterken. Het huidige woud van regelgeving is te complex. De overheid moet hier iets aan doen om zo vernieuwing beter te faciliteren.”
Kunnen bouwbedrijven wel snel en klantgericht innoveren?
“Het is belangrijk om deel uit te maken van netwerken om innovaties vorm te geven. Door strategische allianties met belangrijke bedrijven uit andere sectoren aan te gaan, zie je innovaties ontstaan. Daardoor ga je anders kijken naar het geheel. Er zijn wel innovaties, maar de time-to-market staat de toepassing vaak in de weg. Opdrachtgevers, opdrachtnemers en kennisinstellingen kunnen samen innovatie bevorderen.”
Is innovatie kansrijker tijdens een crisis, of juist in hoogconjunctuur?
“Een crisis geeft prikkels; er is dan echter ook een grote focus op kostenvermindering. Dat zijn vaak niet de meest ideale omstandigheden voor vernieuwing. Hoogconjunctuur geeft ruimte voor innovatie, maar dan zijn de prikkels er vaak niet. Bedrijven moeten flexibel om kunnen gaan met beide ontwikkelingen. Sluit allianties met opdrachtnemers en kennisinstellingen. Kostenbeheersing en innovatie gaan dan samen.”
Moet iedere innovatie duurzaam zijn?
“Dat hangt af van de definitie van duurzaam. Als het gaat om people, planet en profit denk ik dat duurzaamheid in de innovatie moet worden nagestreefd. Het hoeft echter niet altijd de drjfveer te zijn. Als het gaat om de definitie waarbij energie moet worden bespaard en de milieubelasting moet worden teruggebracht, denk ik dat niet iedere innovatie duurzaam kan zijn. Dan kan het nastreven van duurzaamheid beperkend werken.”
“Innovatie mag niet afhankelijk zijn van economische ontwikkelingen”
Jaap Hazeleger is directeur van BAM Bouw en Techniek bij Koninklijke BAM Groep.
Wat vindt u de meest inspirerende innovatie?
“Innoveren gebeurt uiteraard op diverse plaatsen, maar wanneer mogen we, kijkend naar onze geschiedenis, nu spreken van innovatie? Binnen de technologie gaan de ontwikkelingen snel. Het analyseren van beschikbare data en vervolgens het anticiperen op deze informatie wordt bepalend in de toekomst. Deze informatie is van directe invloed op comfort, onze gezondheid en het efficiënt gebruiken casu quo verdelen van energie. In combinatie met het tot in het hoogste detailniveau virtueel integraal ontwerpen en engineeren van projecten, wordt deze ontwikkeling van belang. Binnen deze virtuele omgeving worden modulaire concepten ontwikkeld. Uiteindelijk geeft deze te volgen lijn van technologie, virtueel ontwerpen en de inzet van modulaire concepten voldoende ruimte en inspiratie voor innovatie.”
Werkt regelgeving belemmerend?
“Nee, dat vind ik niet. Regelgeving is prima, maar het kan in een aantal gevallen wel eenvoudiger. Vooral op terreinen waar regels allerlei processen nodeloos vertragen en belemmeren. Door samenwerking in de keten met onze overheid valt hier nog het nodige te winnen.”
Kunnen bouwbedrijven wel snel en klantgericht innoveren?
“We komen uit een traditionele omgeving. Innoveren zit nog onvoldoende in de genen. Binnen BAM werken we hier hard aan. Onder meer door innovaties die binnen de verschillende sectoren binnen ons bedrijf aanwezig zijn, samen te brengen. Dat leidt tot kennisdeling en vervolgens weer tot nieuwe innovaties. Daarmee winnen we aan slagkracht. Belangrijk is ook dat we onze mensen de ruimte geven om te innoveren. Dit betekent dat we tijd, geld en middelen beschikbaar stellen.”
Is innovatie kansrijker tijdens een crisis, of juist in hoogconjunctuur?
“In de praktijk blijkt dat innovaties misschien wel kansrijker zijn tijdens crisistijd. De noodzaak komt dan echt boven water om nieuwe zaken te ontwikkelen en daarmee op een andere manier waarde te genereren. Maar eigenlijk vind ik dat innovatie niet afhankelijk mag zijn van economische ontwikkelingen.”
Moet iedere innovatie duurzaam zijn?
“Nee, dat vind ik niet. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen streven we wel altijd na omdat ze leiden tot meer transparantie en innovatie. Maar er zijn voldoende voorbeelden van innovaties, zoals in de zorg, die niet per definitie duurzaam zijn.”
